Radomskie Spotkania Prawników

Teoria – Dydaktyka -Praktyka

Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt.:

Aktualne problemy zawodów prawniczych

W dniu 11 stycznia 2019 r. z inicjatywy Okręgowej Rady Adwokackiej w Radomiu, Stowarzyszenia Sędziów Polskich IUSTITIA Oddział w Radomiu, Okręgowej Rady Radców Prawnych w Kielcach oraz Katedry Prawa Uniwersytetu Technologiczno – Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, w ramach I Radomskiego Spotkania Prawników, odbyła się w Auli Głównej UTH w Radomiu, Ogólnopolska Konferencja naukowa na temat: „Aktualne problemy zawodów prawniczych”.

Referat inauguracyjny na temat „Rola prawnika w demokratycznym państwie prawa” wygłosiła dr hab. Helena Kisilowska, profesor UTH w Radomiu, kierownik Katedry Prawa Wydziału Nauk Ekonomicznych i Politycznych.

Konferencja została podzielona na trzy Panele, podczas których zaproszeni przedstawiciele świata nauki prawa i zawodów prawniczych: adwokaci i radcowie prawni – wygłaszali przygotowane referaty. Po każdym z paneli odbywała się część dyskusyjna.

Moderatorem pierwszego z Paneli pt.: „Etyka zawodowa w zawodach prawniczych” był adw. Marek Jagielski, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Radomiu. Witając uczestników konferencji adw. Marek Jagielski powiedział, że cyt: Wartością sama w sobie jest zwołanie konferencji i stworzenie możliwości wymiany doświadczeń i poglądów między prawnikami, którzy na co dzień spotykają się z koniecznością dokonywania trudnych wyborów moralnych, mają dylematy z tym związane i nie zawsze potrafią sobie z nimi poradzić.”

W ramach Panelu I głos zabrali:

ks. dr hab. Tomasz Barankiewicz, prof. KUL; Instytut Etyki Prawniczej w Warszawie
ks. dr Wojciech Wojtyła, prof. UTH w Radomiu,
adw. Andrzej Malicki, zastępca przewodniczącego Komisji Etyki Naczelnej Rady Adwokackiej;
radca prawny Bogusława Boyen, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach;

Paneliści Panelu I Konferencji podjęli się zadania zdefiniowania pojęcia „Prawniczej etyki zawodowej”. Zgodnie przyjęto, że jej istnienie oraz przestrzeganie jest konieczne i leży w interesie publicznym. Wyrażono pogląd, że na etyki prawnicze i wykonywanie zawodów prawniczych należałoby spojrzeć systemowo i pozytywnie. Nie ograniczać się do wszczynania postępowań dyscyplinarnych, lecz udzielać profesjonalistom wsparcia w postaci: szkoleń, wprowadzenia reguł, które z góry wykluczałyby konflikty interesów, sfery podwyższonego ryzyka korupcją. Wskazano, że dla zachowywania etyki zawodowej ważne są wartości miękkie, tj. uczciwość zawodowa w jej trzech wymiarach: afirmacja godności wykonywania danego zawodu u siebie i u innych, afirmacja prawdy, afirmacja właściwych reguł społecznego postępowania. Podkreślono, że prawnika w wykonywaniu swojej pracy powinna cechować: rzetelność, racjonalność, mądrość, odpowiedzialność, obowiązkowość, konsekwencja, kultura osobista, sprawiedliwość, bezstronność, niezawisłość, znajomość prawa, fachowość, odporność na korupcję. Zwrócono również uwagę na potrzebę krzewienia prawniczej etyki zawodowej już na etapie kształcenia wyższego oraz rolę jaką w tym zakresie winien odgrywać Uniwersytet i nauczyciele akademiccy. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych wśród studentów prawa UTH w Radomiu dotyczące ich stosunku do etyki zawodowej na przykładzie konkretnych zachowań ocenianych pozytywnie lub negatywnie przez pryzmat uczciwości zawodowej prawnika. Zwrócono uwagę na etykę w tworzeniu prawa i przestrzegano przed nadmiernym przerzucaniem na adwokatów i radców prawnych jako pełnomocników procesowych szereg obowiązków, które nie zawsze są łatwe do wykonania. Zadano pytanie czy rynek usług prawnych nie wymusza pewnych zachowań w sensie przymusu ekonomicznego, które mogą być uznane za etycznie wątpliwe. Wymieniono podstawowe instytucje etyki zawodowej adwokatów i radców prawnych oraz dylematy jakie związane są z ich przestrzeganiem. W pierwszej kolejności dotyczyły one prawa do informacji (zakazu reklamy), która nie może się narzucać, pozyskiwać klientów, być agresywna, wartościująca, ani operować ceną. Wskazano, że prawo do informacji może być realizowane w przestrzeni elektronicznej i mediach społecznościowych, z tym że adwokat może występować jedynie w obszarze usług prawnych. Te same zasady należałoby stosować w odniesieniu do pozycjonowania informacji dotyczących adwokata w Internecie. Wyrażono pogląd, że nieuprawnionym jest używanie przez adwokatów i radców prawnych określenia specjalisty w danej dziedzinie prawa jako nieznajdującego ustawowego oparcia, a jedynie wykonywanej praktyki zawodowej. Podkreślono, że działalność zawodowa adwokata ma wymiar publiczny i bliższe jest jej pojęcie niesienia pomocy prawnej niż świadczenia usług. Podkreślono, że do fundamentalnych zasad etycznych należy obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, która powinien mieć charakter bezwzględny. Zdefiniowano również pojęcie „zawodu zaufania publicznego”, do którego niewątpliwie należy zawód adwokata i radcy prawnego.

Tematem Panelu II Radomskiego Spotkania Prawników było „Wykonywanie zawodów prawniczych”. Moderatorem tej części był Sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Jarosław Łuczaj.

Pierwsza głos zabrała dr hab. Inga Kawka, prof. UP Kraków. W swoim wystąpieniu zatytułowanym „Świadczenie Usług prawniczych w Unii Europejskiej”, poruszyła zagadnienia związane z wykonywaniem zawodów prawniczych w krajach członkowskich. Wskazała również na wymagania jak i przeszkody w wykonywaniu zawodu m.in. adwokata w krajach europejskich. Skrótowo omówione zostały dyrektywy unijne regulujące wykonywanie zawodów prawniczych. Zaakcentowane zostało, że poszczególne państwa mogą narzucać zasady dostępu prawnikom do świadczenia usług w szczególności w zakresie reprezentacji przed Sądami Najwyższymi. Ponadto barierami w świadczeniu usług na terenie innych państw są najczęściej stopień znajomości języka – w tym prawniczego, znajomość prawa danego państwa jak też zbudowanie zaufania do siebie jako prawnika zagranicznego.

Jako drugi wystąpił w tym panelu dr Wojciech Mojski radca prawny i wykładowca UMCS w Lublinie. Tematem jego wystąpienie był „Kryzys konstytucyjny z perspektywy wykonywania zawodu radcy prawnego”. Swoją prelekcję rozpoczął od zarysowania problemu zdefiniowania pojęcia kryzysu konstytucyjnego. W dalszej części wskazał na implikacje zaistniałego w naszym państwie kryzysu dla sądów jak i pełnomocników. W sposób szczególny nawiązał do zagadnień związanych z problemem konstytucyjności obsadzenia sądu – jako potencjalnego zarzutu podnoszonego przez zawodowych pełnomocników.

Kolejna cześć zatytułowana „Związanie Sędziów Konstytucją” przedstawił dr Krzysztof Urbaniak z UAM w Poznaniu. Przedmiotem rozważań stały się przede wszystkim art. 178 i 195 Konstytucji. Omówione zostały definicja sprawowania urzędu przez sędziego, zasada niezawisłości jak również związanie Konstytucją z rozróżnieniem na sędziów TK i sędziów sądów powszechnych.

Ostatni głos zabrała dr hab. Joanna Smarż, prof. UTH w Radomiu w części zatytułowanej „Rola samorządów zaufania publicznego w demokratycznym państwie prawa”. Przedstawiona została przez nią problematyka związana z definiowaniem zawodu zaufania publicznego. Następnie omówione została definicja samorządu zawodowego w świetle art. 17 ust 1 Konstytucji. Wskazane zostały zadania jakie w państwie spełniają zawody zaufania publicznego oraz ich samorządy. W podsumowaniu zawarto konkluzje o wzmacnianiu samorządności z uwagi na jej silne umocowanie w Konstytucji.

Podobnie jak poprzednią cześć spotkania również tą zakończyła dyskusja z udziałem znajdujących się na auli gości. Jednym z postulatów zgłoszonych przez uczestnika Konferencji w zakresie etyki zawodowej adwokatów i radców prawnych było wprowadzenie do zasad etyki tych zawodów „klauzuli sumienia” jako ważnej okoliczności uzasadniającej możliwość odmówienia udzielenia pomocy prawnej.

Trzeci panel Konferencji otworzył dr hab. Sławomir Patyra prof. UTH w Radomiu, następnie głos zabrali:

dr hab. Krystian Markiewicz
– prof. UŚ, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich IUSTITIA, Sędzia Sądu Okręgowego w Katowicach,

Adam Kawczyński
– Sędzia Sądu Okręgowego w Radomiu, były zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Radomiu,

dr hab. Rafał Stankiewicz
– prof. UW, Kierownik Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Izby Radców Prawnych,

profesor Hans Petter Grawer
– Uniwersytet w Oslo.

Głównym celem panelu III Konferencji była wymiana wiedzy w obszarze niezależności sądów, postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów oraz członków samorządu adwokackiego i radców prawnych, a także zwrócenie uwagi na zagrożenia płynące ze zmiany przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym. Wyrażono pogląd, że głównym celem postępowania dyscyplinarnego jest ochrona wartości grup społecznych i zawodowych oraz, że postępowanie to ma chronić autonomię i praworządność. Analizie poddano obecny model postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów oraz przyznane Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia i możliwość jego wpływu na postępowanie dyscyplinarne wobec sędziów. Postawiono tezę, że bez wolnych sądów nie ma praworządności, zaś konstytucyjne prawo do sądu przysługuje każdemu obywatelowi. Nadto, w aspekcie zmian modelu postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów oceniono, że obecne postępowanie dyscyplinarne chroni prawa sędziów na niższym poziomie niż prawa przyznane obywatelom w postępowaniu karnym. Omówiono zmiany w strukturze organizacji procedury, wyboru Rzeczników Dyscyplinarnych i ich zastępców. Rozważano także o przyszłości i potrzebie zmian modelu odpowiedzialności radców prawnych i adwokatów. Wskazano, że model postępowania dyscyplinarnego wobec członków samorządu adwokatów i radców prawnych, w którym rozstrzygają organy tych samorządów jest modelem przeważającym na polu międzynarodowym. Zwrócono także uwagę na ważność jawności postępowań dyscyplinarnych, której przejawem powinna być możliwość zapoznania się z wyrokami sądów dyscyplinarnych, szybkość, efektywność postępowań oraz proporcjonalność stosowanych środków wobec przewinienia dyscyplinarnego.

Zakończeniem panelu III Konferencji była prelekcja, w której próbowano udzielić odpowiedzi na pytanie czy można mówić o istnieniu zachodniej tradycji prawnej? W konkluzji wskazano, że istnieje wspólna tradycja prawna sięgająca czasów średniowiecza, a także istniejące od tych czasów zakusy władzy, aby wpływać na sądownictwo.

Konferencja spotkała się z dużym zainteresowaniem, czego efektem było liczne uczestnictwo przedstawicieli ośrodka akademickiego Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, samorządu adwokatów, radców prawnych i sędziów.

Efektem podjętego dyskursu będzie dalsza współpraca Okręgowej Rady Adwokackiej w Radomiu, Stowarzyszenia Sędziów Polskich IUSTITIA Oddział w Radomiu, Okręgowej Rady Radców Prawnych w Kielcach oraz Katedry Prawa UTH w Radomiu poprzez organizację kolejnych projektów w ramach I Radomskiego Spotkania Prawników.

Honorowy Patronat nad Konferencją objęli: Prezydent Miasta Radomia – Radosław Witkowski, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Izba Radców Prawnych, Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA, Rektor Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu prof. dr hab. inż. Zbigniew Łukasik.

Patronami medialnymi byli: Dziennik Gazeta Prawna, Radio Plus Radom, Radio Radom, Telewizja Zebra oraz dwa portale informacyjne Radom24.pl i TwójRadom.pl.